Dit is geen fijn artikel, beste lezer. Ik ga je wakker schudden. Misschien vraag je je af waarom dat nodig is. Waarom moet ik je wakker schudden? Jij zit thuis en wacht. De ledigheid neemt zo langzamerhand bezit van je. Goed, je doet ’t één en ander. Je onderhoudt je contacten, regelt je zaken voor zover dat kan. Je leest je in, blijft op de hoogte. Slaapt niet te lang uit en je zorgt voor jezelf. En verder wacht je ’t af. Allemaal prima.
Nee. Niet prima.
Want waar wacht je op?
Shock nummer 1: Dit gaat lang duren
Dit gaat lang duren, inderdaad. Dat wat je nu ziet en ervaart, dat is je nieuwe werkelijkheid.
Daarmee moet je ’t doen, voorlopig. De pandemie is hier. Voordat-ie beheersbaar is, wordt het erger. Hoe lang zit jij nu thuis? Twee, drie weken? Al die tijd zijn de kinderen niet naar school geweest. Je hebt je ouders niet meer gezien. Je bedrijf draait op halve kracht. Orders kunnen niet uitgevoerd. Producten worden niet geleverd. Meetings vinden online plaats. Collega’s zijn buiten je bereik. Alleen de schoonmakers werken nog in je pand en dat laat je maar even zo. Je volgt de ontwikkelingen. En je wacht.
Wen er maar aan. Dit is je werkelijkheid.
Van huis ben ik altijd hoopvol. Nu ook. Maar de situatie waarin we nu zitten, die gaat dieper ingrijpen. Nu zijn de doden nog getallen. Honderdtwaalf per etmaal, achtenzeventig per etmaal. Zoveel in het ziekenhuis, zoveel op de intensive care. Over een tijdje gaan die getallen over bekenden van je. Over je familie. Over jou.
De ziekte is niet ver weg.
Shock nummer 2: Ons geluk is wel zo’n beetje voorbij
Wij hebben mazzel gehad. Jij, ik en de generaties die nu alive and kicking zijn. We leerden op school over de Tweede Wereldoorlog, de wederopbouw en domme ziektes als polio. Het was allemaal ver van ons verwijderd. We groeiden op met TV en frisdrank. Onze vaders verdienden genoeg voor het hele gezin en als het tosti-apparaat kapot was, dan fietsten we snel naar Blokker. Dat was onze jeugd.
Dit in tegenstelling tot de jeugd van onze ouders. Zij hinkstapsprongen over de puinhopen van de laatste oorlog, de wederopbouw was nog niet voorbij. Onze ouders werden groot in onverwarmde huizen en hadden liefdeloze leraren voor de klas. De Russen en de Amerikanen dreigden voortdurend met nieuwe oorlogen en de bom kon elk moment vallen.
Voor ons – hun kinderen – deden ze alles. Opdat wij het maar beter zouden hebben.
En dan onze grootouders. Zij kenden de dreiging, ellende, ziekte, armoedeval, dode geliefden en steden in puin helemaal. Zij herinnerden zich een leven zonder voorzieningen, zonder goede riolering en zonder stromend water uit de kraan. Studeren was niet gewoon, vrouwen hadden nauwelijks kansen. Opgelucht lieten zij deze jaren achter zich. “Het is allemaal beter geworden.”
Veranderingen ontstaan vaak na een catastrofe. Sommige catastrofes zakken weg in de vergetelheid. Ikzelf vermoed dat de corona-crisis van 2020 zal beklijven. Niet vanwege alle doden. Massale sterfte is in de geschiedenis vaker gebeurd, immers 50 miljoen tijdens de twee wereldoorlogen van de vorige eeuw. Zo goed als vergeten. De corona-crisis zal herinnerd worden omdat de mensen die het trof zo ontzettend naïef waren. Altijd uit op groei, ten koste van alles en iedereen. Kinderlijk gericht op me, myself and I. De corona van 2020 maakt nederig en volwassen. Van ik naar wij.
Shock nummer 3: Hierna wordt alles anders
De keerzijde van elke catastrofe is dat het de mensen die het treft samenbrengt. Schouder aan schouder puinruimen. De corona-catastrofe is een mondiaal probleem is. Hij reikt over alle grenzen heen. Religie, politiek, huidskleur, voormalig vijand of bondgenoot: het doet er niet meer toe. Iedereen is aantrekkelijk voor het coronavirus. De perversiteit van corona is dat jij de ziekte kunt verspreiden zonder ziek te worden en daarmee je geliefden zwaar kan treffen. Corona struint door generaties en door lichamen, op zoek naar de allerzwakste plekken. Nietig en dodelijk.
Het ritme waarop rampen plaatsvinden heeft geen boodschap aan verdriet. Dodelijke virussen zijn niet onder de indruk van onze arrogantie. Maar dit virus zal ons niet uitroeien. Dat niet. Het veroorzaakt verlies en genereert angst. Het destabiliseert de wereldmarkten en verandert ons dagelijks leven in een surrealistisch droomlandschap. Onze kwetsbaarheid en onderlinge afhankelijkheid worden openlijk blootgelegd. Terwijl wij ons binnenshuis verschansen dwingt een nietig ding – niet eens een wezentje – ons om onze waarden, onze zekerheden en onze keuzes opnieuw te bekijken. En terwijl we wachten – op wat, eigenlijk? – dwalen onze gedachten af naar een bestaan zonder internet. Zonder stromend water en zonder verwarming en tosti-apparaten. Zoals de wereld van onze grootouders. Zo ver is het nog lang niet. Maar onze gedachten dwalen ernaar af.
Corona verandert ons paradigma. Deep down staat ons leven op zijn kop. Ook het jouwe.
Shock nummer 4: Wacht niet langer, kom in actie.
Dit is het goede nieuws. We realiseren ons dat we afhankelijk zijn van elkaar. Niet alleen economisch, maar ook voor ons geluksgevoel. Ons welbevinden. Vrede. Gezondheid.
Het laat zien wat vitale beroepen zijn. Waar zouden we zijn zonder onze zorgverleners? Wat moeten we zonder de supermarktmanagers? Caissières en vakkenvullers? De politie en de brandweer, de juf van groep 3. Natuurlijk is ook de burgemeester belangrijk. Rutte, de koning – hoewel ik een republikein ben – en de baas van het RIVM: we hebben ze allemaal nodig. We moeten leren denken in het collectief. Ieder van ons speelt een essentiële rol. Als mens. Lifestyle first, business second.
Het allerbelangrijkste dat ik wil zeggen is dit: hoe je er ook voorstaat en wat je positie ook is: kom in actie. Dit is je nieuwe werkelijkheid en wachten is geen goed idee. Denk na. Maak scenario’s. Bedenk plannen. Reken uit. Wees realistisch.
Waarschijnlijk ga jij niet dood van het virus. Het kan, geen enkele garantie. Maar het hoeft niet. En als je dus niet doodgaat, dan leef je straks door in een veranderde wereld.
Je baan, je bedrijf, je klanten, je zekerheden, je geld: is het er allemaal nog?
Wat er wel nog is, dat is je kern. Die staat los van de omstandigheden.
Er zijn altijd – áltijd – mogelijkheden om jezelf en je gezin van een inkomen te voorzien.
Het kunstje dat je flikte voor de corona-crisis, dat kun je tijdens de corona-crisis. En ook erna. Misschien zelfs beter. De omstandigheden zijn anders, dat is waar. Maar jij bent dezelfde.
Eens succesvol, altijd succesvol.
Hans Ruinemans, boardroom monk